Gümrük Birliği sonrasında koruma oranlarının düşmesi ve uygulanan makro ekonomik politikaların bu kaybı telafi edecek nitelikte önlemler içermemesi sebebiyle ithalatımız ve dış ticaret açığımızda hızlı bir yükselme gözlenmiştir.
Genel olarak, dış ticaret açığının büyük oranlarda artışı ile Gümrük Birliği’nin tamamlanması arasında paralellik kurulmaktadır. Ancak, söz konusu dönemde Türkiye’nin OECD ortalamaları üzerinde %7’lik bir büyüme performansına sahip olduğu ve bu çerçevede AB’den ucuz yatırım ve ara malı ithalatının hızlandığı da gözden kaçırılmaması gereken bir unsurdur.
Buna karşılık milli gelirde önemli düşüşlerin gözlendiği 1999 ve 2001 yıllarında ithalatımızın seyri incelendiğinde, gerek AB’den gerekse üçüncü ülkelerden yapılan ithalatın önemli ölçüde azaldığı gözlenmektedir. Buna mukabil, Gümrük Birliği sonrasında, gerek AB pazarına gerekse diğer ülkelere olan ihracatımızda düzenli bir artış dikkati çekmektedir.
AB pazarına ihracatımız beklenilen ölçüde artmasa da istikrarlı bir paya sahip olmuş ve 1995-2000 yılları arasında AB’nin üçüncü ülkelerden ithalatı %19 oranında gerilerken, AB’nin ithalatı içinde Türkiye’nin payı %1,7 seviyesini muhafaza etmiştir. Bu oran 2001 yılında %2’ye yükselmiştir.
Türkiye’nin ihracat ve ithalatında genellikle AB ülkeleri ile dengesiz bir dış ticareti olduğu kanısı yaygındır. Bu büyük ölçüde yanlış bir kanıdır. Dış ticaret istatistikleri bize AB ülkeleri ile dengeli bir dış ticaret ilişkimiz olduğunu göstermektedir. Örneğin 2006 yılı itibarı ile İhracatın, ithalatı karşılama oranı toplamda %61.3 iken, AB ülkeleri dikkate alındığında İhracatın, ithalatı karşılama oranı %81.4’dür. Bunun anlamı şudur.
Türkiye’nin giderek artan dış ticaret açıklarında AB ülkeleri ile dış ticaretinin önemli bir etkisi yoktur. %61.3 gibi oldukça düşük İhracatın, ithalatı karşılama oranının gerisinde Rusya, Çin ve petrol ihraç eden ülkelerle yaptığımız dengesiz dış ticaret yer alır. Çin için İhracatın, ithalatı karşılama oranı %5 ve Rusya için %20’dir. AB kaynaklı dış ticaret açığımızın toplam dış ticaret açığımız içindeki payı ise 2000’li yıllarda giderek azalmıştır.
Türkiyenin altı uzak doğu ülkesine yaptığı ve 2002 yılında 779 milyon dolar olan ihracat ise 2007 yılında 1,6 milyar dolar oldu. buna göre türkiyenin bu ülkelere karşı 2002 yılında 2,8 milyar dolar olan dış ticaret açığı 2007 yılında 21,7 milyar doları buldu. 2002 yılında türkiyenin dış ticaret açığının yüzde 17,9u bu ülkelerden kaynaklanıyordu.
2008 yılında 63 milyar dolara ulaşan dış ticaret açığı içerisinde söz konusu altı ülkeye karşı verilen açığın payı ise yüzde 35e ulaştı. enerji ihracat ve ithalatı hariç tutularak hesaplanan dış ticaret açığının ise yüzde 63,7si bu ülkelerle yapılan ticaretten kaynaklandı.
YORUMLAR